Λόλα, να ένα άλλο: Πρόσφορο ή Προσφορά για να σ' έχει ο Θεός καλά !!

Τετάρτη, 13 Φεβρουαρίου 2013

Πρόσφορο ή Προσφορά για να σ' έχει ο Θεός καλά !!

Προσφορά / Ορισμός
Γενικά η λέξη προσφορά σημαίνει παροχή, δωρεά, τιμή καθώς και προτεινόμενη υπηρεσία.

Ειδικότερα όμως στη λειτουργική προσφορά ή λειτουργιά, ή κατά τη δημώδη ονομασία πρόσφορο, λέγεται κυρίως ο άρτος καθώς και ο οίνος και το έλαιο που προσφέρονται από τους πιστούς ώστε να τελεστεί, κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία, το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, η τελετή της αρτοκλασίας κ.ά. Συγκεκριμένα ο προσφερόμενος άρτος και οίνος αποτελούν τα λεγόμενα "Τίμια Δώρα".

Ιστορία και πληροφορίες
Ο άρτος αυτός κατά τους, προ της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, χρόνους είχε σχήμα τετράγωνο. Στη περίοδο της τουρκοκρατίας καθιερώθηκε το στρογγυλό σχήμα του.

Από παλαιότερες ακόμη εποχές αποτυπωνονταν στους άρτους αυτούς της προσφοράς, με ειδική ξύλινη σφραγίδα, (αρτοσφραγίδα), διάφορα τετράγωνα ή τρίγωνα σχήματα και γράμματα σε σταυροειδή κυρίως διάταξη ή τεταρτημόρια. Συνηθέστερα τέτοια γράμματα ήταν ΙΣ - ΧΡ, ΝΙ - ΚΑ (= Ιησούς Χριστός νικά).

Κάθε ένα δε τεταρτημόριο κοβόμενο σε βάθος αποδίδει ίδιο τεμάχιο, μορφής κύβου άρτου, o λεγόμενοw "αμνός" που αρκεί για τη τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Το δε υπόλοιπο κόβεται σε μικρά τεμάχια όπου και μοιράζεται στο τέλος της λειτουργίας στους πιστούς, το λεγόμενο αντίδωρο (= εκ των Τιμίων Δώρων).

Συνηθίζεται επίσης να κόβονται και μεγαλύτερα κομάτια, μεγέθους αμνού, που τότε λέγονται άρτοι και μοιράζονται μετά την ευλογία τους κατά τη τέλεση της αρτοκλασίας, συνήθέστερα στους εσπερινούς της προηγουμένης της εορτής Αγίων της Εκκλησίας. Κάποια εξ αυτών φέρονται τυλιγμένα έκαστο σε χαρτί με σφραγίδα του Ναού, το λεγόμενο "ύψωμο" που δίδεται από τους ιερουργούντες σε τιμώμενα πρόσωπα, (σε δοξολογίες), ή σε αρρώστους σε νοσοκομεία, στρατόπεδα, πολεμικά πλοία, κ.ά. καθώς επίσης και στα οικεία πρόσωπα νεκρού κατά τις νεκρώσιμες ακολουθίες.

Σημειώνεται ότι το πρόσφορο φέρεται από τους πιστούς κατά τον όρθρο, ενώ για τη τέλεση της αρτοκλασίας απαιτούνται πέντε άρτοι, μεγαλύτεροι σε μέγεθος της προσφοράς, τοποθετημένοι σε μικρή τράπεζα προ της Ωραίας Πύλης, οι τέσσερις σταυροειδώς και ο πέμπτος στο μέσον υπεράνω αυτών που φέρει επτά κεριά.

Οι άρτοι αυτοί που συνοδεύονται και από δύο μικρές φιάλες οίνου και ελαίου, σε αντίθεση της προσφοράς, δεν φέρουν αρτοσφράγισμα.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΣΦΟΡΟΥ
Το πρόσφορο και ο οίνος απαιτούνται για να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία. Η παρασκευή τους προϋποθέτει υψηλή επιμέλεια αρχικά στην πρώτη ύλη στο σιτάρι και στο σταφύλι καθώς και στην κατασκευή.

Θα προτείνουμε ένα παραδοσιακό τρόπο παρασκευής του πρόσφορου, διότι πιστεύουμε ότι η παρασκευή του επιβάλλεται να μείνει στα χέρια των πιστών και να μεταλαμπαδευτεί η ωραία αυτή "τέχνη" στα χέρια των νεωτέρων γενεών.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ - ΥΛΙΚΑ
Εκτός από την καθαρότητα του σώματος αλλά και της ψυχής απαιτούνται:

3/4 κιλού αλεύρι σίτου σκληρό ή και μαλακό ανάμικτο.
Ενα κουταλάκι του γλυκού κοφτό με αλάτι.
Προζύμι ξινό. Είναι καλό να αποφεύγουμε τη μαγιά μπύρας.
Τρία περίπου φλιτζάνια του τσαγιού νερό χλιαρό.
Ειδικά για τον σκοπό αυτό, σκεύη (λεκάνη, ταψάκι κ.α.)

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Πριν αρχίσουμε θυμιάζουμε τα υλικά σταυροειδώς τρεις φορές λέγοντας: Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και στη συνέχεια διαβάζουμε τους Χαιρετισμούς στη Παναγία έχοντας αναμμένο ένα καθαρό κεράκι.

Αρχίζουμε την εκτέλεση βάζοντας σε μια λεκάνη το αλεύρι. Μέσα σε λίγο ζεστό νερό λιώνουμε το προζύμι ή την μαγιά ρίχνοντας και το αλάτι.

Στη συνέχεια τα ρίχνουμε μέσα στη λεκάνη με το αλεύρι και ζυμώνουμε με δύναμη και γρήγορα για περίπου μισή ώρα προσέχοντας η ζύμη να είναι σφιχτή προσθέτοντας το ανάλογο χλιαρό νερό.

Όταν η ζύμη γίνει εντελώς λεία και ελαφριά σαν την επιφάνεια που έχει το μάρμαρο τις δίνουμε στρογγυλό σχήμα και την βάζουμε σε κερωμένο ταψί. Σκεπάζουμε το πρόσφορο με καθαρή, ειδικά για το σκοπό αυτό, πετσέτα και το βάζουμε σε ζεστό μέρος για 15 – 20 λεπτά.

Μετά το ξεσκεπάζουμε και λέγοντας την ευχή:
"Δι ευχών των Αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς Αμήν", τοποθετούμε στο κέντρο με δύναμη την ειδική σφραγίδα για να ανατυπωθούν καλά τα ανάγλυφα σύμβολα της σφραγίδας και κυρίως τα γράμματα:

ΙΣ ΧΡ

ΝΙ ΚΑ

Μ Θ,

καθώς και τα εννέα τάγματα των Αγίων

Για να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι δεν θα μας κολλήσει στη ζύμη πασπαλίζουμε την σφραγίδα με λίγο αλεύρι την τινάζουμε και την τοποθετούμε όπως προαναφέραμε. Εδώ τελειώσαμε. Ξανασκεπάζουμε το πρόσφορο και το τοποθετούμε και πάλι σε ζεστό χώρο για δύο περίπου ώρες.